« هوا گرمه.
آفتاب داغه.
حتماً توی سایه بشین،
مراقب خودت باش، برو به سلامت....»
اینها آخرین توصیههای مادر به فرزند مسافرش بود.
مگه شدنیه؟
همه ما میدونیم ماشینی که در حال حرکته، پیشبینی جای سایه تقریباً غیرممکنه.
با هر بار پیچیدن ماشین، سایه از یه سمت به سمت دیگه میره و حتی گاهی کل ماشین زیر آفتاب میمونه و سایه دستنیافتنی میشه.
این داستان ساده، بازتابی دقیق از دنیای امروز ماست: سازمانها، مدیران و حتی خانوادهها در مسیر پرچالش زندگی مدام با آفتابهای داغ بحرانها روبهرو میشن و نمیتونن همیشه منتظر یه سایه مطمئن بمونن.
بیایید ببینیم سه مدل واکنش مختلف نسبت به این وضعیت چیه:
۱. رفتار شکننده (Fragile): فرار از بحران
این دسته وقتی میبینن که آفتاب شدیده و سایهای در کار نیست، خیلی زود دلسرد میشن. مدام غر میزنن، ناامید میشن و تصمیم میگیرن کل سفر رو کنسل کنن یا به تعویق بندازن تا وقتی که احتمالا «شرایط خوب بشه» و هیچ وقت هم خوب نمیشه.
در سازمان: مدیری که با اولین سختی و بحران عقبنشینی میکنه، پروژهها رو متوقف میکنه و فقط منتظر «شرایط بهتر» میمونه.
ادبیات غالب مدیران شکننده: " باید منتظر موند، تو شرایط فعلی کاری نمیشه کرد و ... )
توی خانواده: پدر یا مادری که با کوچکترین فشار یا مشکلی دست از تلاش برای بهبود شرایط خونه برمیداره و به بخت و اقبال پناه میبره.
۲. رفتار تابآور(Resilience): سازگاری و تداوم
این دسته وقتی با بحران روبهرو میشن، به دنبال راهحلهای عملی میرن: کولر ماشین رو سرویس میکنن، شیشهها رو دودی میکنن، سایهبان میذارن و آب خنک کنار دستشون میذارن. یعنی هر کاری میکنن تا بتونن به مسیر ادامه بدن.
در سازمان: مدیری که در بحران اقتصادی بهینهسازی هزینهها رو انجام میده، تیمش رو آموزش میده و با انگیزه نگه میداره تا سازمان از طوفان عبور کنه
ادبیات غالب این مدیرا: تلاش میکنیم تا کم نیاریم، انرژیمون رو میذاریم تا کارها متوقف نشه و ... .
در خانواده: مادری که با محدود بودن درآمد، مدیریت مالی دقیقتری انجام میده و با خلاقیت شرایط خونه رو حفظ میکنه.
۳. رفتار پادشکننده(Antifragile): رشد در بحران
این گروه نه تنها با بحرانها کنار میان و شرایط رو بهبود میبخشن، بلکه از همون بحران برای رشد خودشون استفاده میکنن. مثلاً علاوه بر کولر و پرده، شروع میکنن از سفر سخت آفتابیشون تولید محتوا میکنن و صفحه اینستاشون رو تقویت میکنن یا مسافراشون رو به مشتری تبدیل میکنن و برا خودشون درآمد پایدار درست میکنن.
در سازمان: مدیری که در بحران، یک محصول جدید متناسب با شرایط بازار طراحی میکنه و حتی کسبوکارش رو توسعه میده.
ادبیات غالب مدیران پادشکننده: بریم ببینیم تو این شرایط چیکار میتونیم بکنیم که بقیه از انجامش عاجزن، منتظر راهکارهای جدید شما هستم و ... .
در خانواده: خانوادهای که از محدودیتها الهام میگیرن و یه مهارت جدید یاد میگیرن یا حتی یه کسبوکار خلاقانه راه میندازن.
جمعبندی
جهان امروز، پر از آفتابهای داغ و سایههای زودگذرِ غیرقابل پیشبینیه. اگر فقط به دنبال «سایه مطمئن» باشیم، مسیر رشد و حرکت رو از دست میدیم. تفاوت اصلی ما در اینجاست که:
- شکنندهها عقب میکشن و با کوچکترین تغییر یا شوک از بین میرن یا آسیب جدی میبینن.
- تابآورها میتونن فشار و تغییرات رو مدیریت کنن و به کار ادامه بدن.
- پادشکنندهها سیستمهایی که نه تنها از شوکها آسیب نمیبینن بلکه قویتر هم میشن.
مدیریت مؤثر امروز یعنی حرکت از تابآوری به سمت پادشکنندگی: یعنی فقط نجات پیدا نکنیم، بلکه رشد کنیم.
در انتها میخوام خواهش کنم به این سوال مهم فکر کنید:
تو زندگی شخصی و کاریمون کجاها شکننده برخورد کردیم؟ کجاها تاب آور شدیم؟ و کجا پادشکننده بودیم؟
همواره پادشکننده باشید.